Zencefil; anavatanı Güney Asya olan aromatik bir bitkidir. Geçmişten günümüze birçok sağlık sorunun tedavisinde kullanılan zencefil ayrıca bir baharat olarak yemeklerde de yaygın biçimde kullanılır. Gıda sanayinin vazgeçilmez bileşenlerinden olan bu baharat; içeceklerden, bisküvilere kadar birçok gıda ürünün içerisinde yer alır. Tabii ürünün benzersiz tadı ve kokusunun yanında, zencefilin faydaları hususuna da değinmek gerekir. Bir şifa bitkisi olan zencefil özellikle kış aylarının vazgeçilmez unsurlarından bir tanesidir.
Yazı İçeriği
Zencefil’in Özellikleri
Zencefil; çok güçlü bir antiflamatuar olarak tanımlanır. Tedavi maksadı ile kullanımına dair bir veri bulunmuyor olsa da, bitkinin insanlar tarafından kullanımının MÖ. 3 bin -4 bin yıllarına uzandığı biliniyor.
Birkaç etkiyi bir arada barındıran bu baharat; bulantı, öksürük, sindirim düzenleyici ve sedatif etkilere de sahip. Bütün bu özellikleri ile son derece yaygın bir kullanım alanına sahip olan ürün ayrıca COVID-19 döneminde bu hastalığın tedavisi üzerindeki etkileri ile de gündemimize girdi.
Zencefilin ACE inhibitörlerini baskıladığı için Covid tedavisinde kullanımı ile yaygın medya kuruluşlarında sıkça gördüğümüz haberler, esasında binlerce yıllık bir deneyimin sonucu olarak tanımlanabilir. Zira COVID gibi etkileri olmasa da, influenza gibi virüslerin semptomatik tedavisinde zencefil binlerce yıldır kullanılmakta.
Solunum yollarını etkileyen virüslerin tümü üzerinde etkileri olduğu iddia edilen zencefilin faydaları içerisinde öksürük kesme özelliği de bulunmaktadır. Farenjit gibi üst solunum yolları rahatsızlıklarının semptomlarının azaltılmasında etkili olduğu yaygın kanısı nedeniyle, bu tip rahatsızlıklarda kullanılır.
Bir bitki olması ve farmakolojik bir katkının içerisinde yer almıyor olması durumunda zencefilin faydaları yan etkileri ve zararlarından daha uzun bir listedir. Kaldı ki, zararları ile ilgili kanıtlanmış verirler de yoğun değildir. Ancak yine de herhangi bir kronik rahatsızlığınız varsa, herhangi bir bitkisel veya farmakolojik ürünü kullanmadan önce hekime danışmanızda fayda vardır.
Zencefil’in içeriği
Zencefil tüm kök bitkilerde olduğu gibi; oldukça güçlü bir besin bileşeni içeriğine sahiptir. Gingerol isimli bileşeninin tüm faydalarının önüne geçtiği yönünde araştırmalar söz konusudur.
Bunun yanında zencefilin içinde;
- B Vitamini
- Beta-karoten
- C Vitamini
- Çinko
- Demir
- Flavonoidler
- Folat
- Fosfor
- Hogaol
- Kafeik asit
- Kapsaisin
- Kurkumin
- Lif
- Magnezyum
- Pantotenik asit
- Paradol
- Potasyum
- Protein
- Salisilat
- Sodyum
- Terpenoidler
- Zerumbone
- Zingerone
Bileşenleri bulunur.
Zencefil Neye İyi Gelir?
Zencefilin faydaları başlığı altında oldukça uzun bir liste bulunur ve bu listenin içerisindeki tüm durumlar oldukça önemli sorunlar olarak bilinir. Zencefilin iyi geldiği durumlar;
- Soğuk Algınlığı
- Grip
- Sindirim Bozuklukları
- Öksürüğün azaltılması
- Astım semptomlarının azaltılması
- Boğaz ağrısının hafifletilmesi
- Karaciğer Fonksiyonlarının İyileştirilmesi
- Metabolizma hızının düzenlenmesi
- Gaz probleminin azaltılması
- Mide bulantısının geçirilmesi
- Kas ve eklem ağrılarını hafifletmesi
Şeklinde sıralanabilir. Bunun yanında Zencefilin faydaları içerisinde kanser üzerindeki pozitif etkileri de ifade edilir. Ancak kanser ve zencefil ilişkisi bilimsel olarak sonuçlanmış bir araştırma değildir ve resmi klinik veriler bulunmamaktadır.
Diğer sağlık sorunları üzerindeki etkileri ise çok uzun yıllardır denenmiş kavramlar olduğundan, özellikle halk arasında yaygındır.
Zencefil gibi bitkilerin kullanımı özellikle Asya Tıbbı veya Çin Tıbbı olarak bildiğimiz uygulamalar içerisinde dikkat çeker. Modern tıbbın ilaç üretiminde faydalandığı bu bitkiler, gıda takviyeleri veya doğrudan besin olarak tüketilmekte ve hastalıklara iyi geldiği belirtilmektedir.
Zencefil Nasıl Tüketilir?
Zencefil taze kök bitki olarak, kuru kök olarak ya da öğütülmüş toz formu ile hemen her aktarda bulunabilen bir üründür. Kök zencefil kaynatılarak çay gibi tüketilebilir ve çeşitli yemeklere eklenebilir. Bunun yanında toz formunu çeşitli besinlerle karıştırarak içmek de mümkündür. Örneğin; bal ve zencefil karışımı, geleneksel kış tedavilerinin vazgeçilmezidir.
Günümüzde Zencefilin faydaları nedeniyle yaygın biçimde kullanılıyor olduğundan ve ihtiyaç duyanların nasıl kullanacaklarını bilmiyor olmalarından dolayı, besin takviyesi biçiminde ürünler de piyasada yer almaktadır. Uygun miktarlarda tüketilmesi durumunda bu ürünlerin, kullanım kolaylığı sağlamaları nedeniyle tercihi söz konusudur.
Zencefil’in Yan etkileri veya zararları var mıdır?
Zencefil doğru miktarlarda tüketilmesi durumunda herhangi bir soruna sebep olmaz. Ancak yine de kronik hastalıkları bulunanların hekime danışmadan bu ürünü tüketmemeleri gerekir. Özellikle solunum sistemi rahatsızlıkları bulunanların, kullandıkları ilaçlarla olası olumsuz etkileşimlerin ortaya çıkmaması için hekime başvurmaları son derece önemlidir.
ACE reseptörleri üzerindeki etkilerinden dolayı, zencefilin tüketim miktarı oldukça dikkatli yapılmalıdır. Kalp ve damar hastalıkları üzerinde akciğer fonksiyonları son derece etkilidir. Bu nedenle dozaj ve herhangi bir sınırlandırmaya tabi olup olmadığınızı öğrenmeniz önemlidir.
Bunun dışında kalan durumların kalıcı ve ağır yan etkiler olmadığı söylenebilir. Mide yanması gibi durumlar ülser öyküsü olanlarda görülür ve kısa sürelidir. Ancak bu durumda da dikkatli olunmasında fayda vardır.
Zencefil’in paketlenmiş ve dozajı ayarlanmış formları; bu gibi dozaj sorunları ve yan etkilerin azaltılması üzerinde etkili olabilir. Doğru miktarlarda kullanılmaları ve hekim tarafından yasaklanmamış olmaları durumunda, zencefilli gıda takviyesi formları güvenle tüketilebilir.
Kaynakça:
- Marcello Spinella (2001). The Psychopharmacology of Herbal Medications: Plant Drugs That Alter Mind, Brain, and Behavior.
- Shalansky S, Lynd L, Richardson K, Ingaszewski A, Kerr C (2007). “Risk of warfarin-related bleeding events and supratherapeutic international normalized ratios associated with complementary and alternative medicine: a longitudinal analysis”. Pharmacotherapy. 27.
- “Ginger”. American Cancer Society. Mayıs 2010.
- http://ailehekimi.medicine.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/581/2015/02/Kronik-%C3%96ks%C3%BCr%C3%BCkl%C3%BC-Hastalar%C4%B1n-De%C4%9Ferlendirilmesi.pdf.
- https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/dr-umit-aktas/koronavirus-tedavisinde-zencefil-ve-zerdecal-etkili-6174981.
- http://www.taylankumeli.com/besin-bilgileri/zencefil/l.
- Wood, C. (1988). “Comparison of efficacy of ginger with various antimotion sickness drugs”. Clin Res Pr Drug Regul Aff. 6.
