Spinal kord omuriliğin tıp dilindeki adıdır. Spinal kord yaralanmaları ise herhangi bir sebeple omurilikte zedelenme olmasıdır. Bu zedelenme genellikle darbe alınması halinde gerçekleşir. En çok görülen şekli trafik kazalarıdır. Vakaların yüzde 50’den fazlası kazalarda meydana gelir. Halk arasında bilinen adı ise omurilik felcidir. Yaşanan travma sonucunda omurilik işlevini kaybeder ve kişide fiziksel hasar kalır.
Yazı İçeriği
Omurilik Felci Neden Olur?
Omurilik organlarla beyin arasındaki iletişimin sağlanması için hayati öneme sahiptir. Omuriliğin hasar görmesi halinde organlar da işlevlerini kaybedebilecektir. Omurilik felci sebepleri şunlar olabilir:
- Omuriliğin içinde ya da çevresinde gelişen bir hastalık nedeniyle omurilik hasara uğrayabilir. Tümörler, enfeksiyonlar, yumuşak doku hastalıkları bunlar arasındadır.
- Trafik kazaları,
- İntihar girişimi gibi yüksekten düşmeler,
- Sığ suya balıklama atlamak gibi spor kazaları,
- Ateşli silah yaralanmaları,
- İş kazaları,
- Doğal afetler.
Spinal kord yaralanmaları nedenleri genel olarak bunlardır. Ancak omuriliğe hasar verecek diğer pek çok faktör olabilir.
Spinal Kord Yaralanması Tedavisi
Omurilik zedelendikten sonra tedavisi zor ya da imkansızdır. Kendi kendine iyileşmez, omurilik yeniden onarılmaz. Omurilik zedelenmesinden hemen sonra oluşan omurilik şokunun süresi ve derecesi çok önemlidir. Bu şok süresince hastanın omuriliği işlevsiz kalır. Bu şok 6 saatten 6 haftaya kadar sürebilir. Şoktan sonraki ilk 6 ay içinde omurilikte iyileşme gözlemlenir. Ancak daha sonraki süreçte kendiliğinden iyileşme yaşanmaz. Aradan zaman geçtikçe iyileşme şansı giderek azalır.
Spinal kord yaralanmalarında acil müdahale hayati önem taşır. Çünkü zaman hastaların aleyhine işler ve geri dönülmez hasarlar kalabilir. Spinal kord tedavisi oldukça karmaşık ve zorludur. Mutlaka en iyi hastanelerde en iyi uzmanlara tedavi olmak şarttır.
Hasta ilk olarak ameliyata alınır ve spinal kord tedavisi yapılırken hasar en aza indirilecek şekilde omurilik onarılmaya çalışılır. Ancak ameliyat tek başına yetmez. Sonrasında uzun süren bir nörorehabilitasyon dönemi başlar. Bu hastalar için fizik tedavi şarttır. İşlev kayıplarının yeniden düzelmesi için kas ve sinir sistemi çalıştırılmaya çalışılır.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda spinal kordun kendisini yenilemesi üzerine çalışılmaktadır. Böylece içten tedavi şansı da olacaktır.
Spinal Kord Tedavisi Sonrası Hasta Bakımı
Hasta operasyondan sonra bir müddet iyileşir ve sonrasında fizik tedavi başlar. Ancak tüm bu süreçlerde özel bakım şarttır.
- Vücut tam kapasite kullanılmadığı için el ve ayaklar şişer. Dinlenme ve aralıklı hareket ile bu durum azaltılabilir.
- Uzun vadede hastanın kemik ve kıkırdakları zayıflar. Bu nedenle hareket ettirilirken dikkat şarttır.
- Operasyondan sonra bir süre ağrılı geçecektir. Bu dönemde ilaçları düzenli kullanmak şarttır.
- Hasta soğuğa karşı duyarlıdır, dolayısıyla sıcak tutulmalıdır.
Spinal Kord Yaralanması Dereceleri
Her omurilik hasarı diğer ile aynı değildir. Kendi içinde derecelere ayrılır. Ayrıca omuriliğin hasar gören yerine göre de işlev kaybı farklılık gösterecektir. İşlev kaybına göre hastalar 6 safhada incelenir. Spinal kord yaralanması dereceleri şu şekildedir:
- Birinci derece hastalar desteksiz oturamaz, yatağa mahkumdur.
- İkinci derece hastalar kollarını kaldıramaz, destek alarak oturabilirler. Ancak hayatta hep bir yardımcıya ihtiyaçları vardır.
- Üçüncü derece hastalar bir kolunu belirli bir miktar kaldırabilir. Diğer kolunu ise kaldıramaz ve her zaman desteğe ihtiyaçları vardır.
- Dördüncü derece hastalar kollarından destek almadan oturabilirler.
- Beşinci derece hastalar iki kolunu aynı anda hareket ettirebilir. Dışarıdan destek almadan oturabilir.
- Altıncı derece hastalar ise hiç desteksiz oturabilirler. Kolları ile top atıp tutma gibi aktif hareketleri yapabilirler.
Tedavi Hizmetlerini Sadece Sağlık Kuruluşlarından Alınız
Kimi durumlarda hastalar ve hasta yakınları, çareyi hastane dışında aramaktadır ki, bu oldukça yanlış bir yaklaşımdır. Vücudun herhangi bir bileşeni ile ilgili sağlık sorunun giderilmesinde sadece tıp doktorları ve sağlık kuruluşları yetkilidir. Bunun dışında hiç kimseden tedavi tavsiyesi almayıp, kulaktan dolma tedaviler uygulamamalısınız. Aksi halde sağlık sorunlarınız tedavi olmayıp, aksine derinleşebilir.
Kaynaklar
http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/ZHkQtsf2C2hv.pdf
http://dergi.totbid.org.tr/20186/totbid.dergisi.2018.71.pdf
http://dergi.totbid.org.tr/20186/totbid.dergisi.2018.77.pdf
http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/fizik_tedavi/dr_evrim_coskun.pdf
http://www.tnrd.org.tr/files/tnrd-3-3-nail-bulakbasi.pdf
https://www.turkrad.org.tr/assets/kisokulusunumlar/spinal-travma.pdf
http://www.turkomurga.org.tr/upload/08-OMURGA%20TRAVMALARI-2016.pdf
