Vücudumuz sağlıklı yaşam döngüsüne devam edebilmek için, enerji ve hücre üretimi sağlayan besinlerle birlikte, bu sürecin tamamlayıcısı olan vitamin ve mineralleri, yeterli ölçekte almak durumundadır. Çinko; son yıllarda üzerinde ciddi araştırmalar yapılan ve birçok sağlık sorununun tedavisinde kullanılmasının yanı sıra, eksikliği çeşitli rahatsızlıklara neden olabilen bir mineraldir.
Vücudumuz; son derece karmaşık bir biyomekanik sistemdir. Nasıl ki, örneğin; otomobil motorları, sadece yakıtla çalışmaz. Burada vücudun sabit bir makine olmadığını da unutmamak gerekir. Vücut sürekli kendini yenilemek durumundadır ki, bunun için de besin bileşenlerinin eksiksiz alınması gerekir.
Yazı İçeriği
Çinko Nedir?
Çinko; periyodik cetveldeki simgesi ZN olan bir elementtir. Nadir elementlerden birisi olmasa da maalesef yapılan araştırmalar, Türkiye’de tüketilen besinlerde bu elementin sınırlı olduğunu göstermektedir. Bu bakımdan çinko eksikliği ihtimaline karşı tedbir alınması ve özellikle bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi noktasında, magnezyum ve vitaminlerle birlikte bu besin bileşeninin alınması son derece önemlidir.
Elbette çinko insanların element biçiminde, endüstriyel formu ile tüketebileceği bir mineral değildir. Çinko metal elementlerden bir tanesi olup, sanayide de kullanılan bir materyal olsa da, insanların tüketiminde farklı bir yol izlenmesi gereklidir.
Gündelik besin tüketimi rutini içerisinde bu minerali içeren besinlerin tüketilmesi gereklidir ki, bu besinlerin bir kısmının özellikle tüketilmeleri gereklidir. Yetişkinlerde Çinko gereksinimi; erkekler için 15mg, kadınlar için 12mg kadardır. Çocuklarda bu oran 10mg ile 5mg arasında hekimin uygun göreceği seviyede tüketilebilir.
Ancak besinlerin yeterli miktarda çinko içermemesi durumu nedeniyle, mineralin haricen alınması gerekebilir. Örneğin; günümüzde çok yaygın tüketilen rafine beyaz un içerisinde çinko oranı oldukça düşük olduğundan görece zengin bir çinko kaynağı olan buğdaydan istenen verim elde edilemeyebilir.
Gözle görülür çinko madeni, endüstriyel bir üründür. Koyu mavi rengi ve soluk bir dokusu vardır. Demir ile kıyaslandığında bir metal gibi görünmese de, pek çok metal alaşımın içerisinde bu maden bulunur.
İnsan vücudu için ise çinko hayati öneme sahip bir elementtir. Bu elementin bağışıklık sisteminden, enzimleme süreçlerine kadar oldukça önemli fonksiyonları söz konusudur. Etkili oldu sistemler içerisinde, solunum sistemi, gastroenstrolojik sistem, dolaşım sistemi ve sindirim sistemi gösterilir.
Çinko ne işe yarar?
Endüstrideki tanımı dışında çinko; insan vücudunun önemli bileşenlerinden bir tanesidir. Çinko üzerine yapılan araştırmalar, en önemli etkilerinin metabolizma ve bağışıklık sistemi üzerinde olduğunu gösterir. Çinko takviyesi alan viral enfeksiyondan muzdarip hastaların, semptom sürelerinin ortalama 1 gün kısaldığı gözlemlenmiştir.
Viran enfeksiyonların tedavisinde semptomatik etkileri bulunan çinko aynı zamanda bağışıklık sisteminin efektif çalışmasını da sağlar. Vitaminler, Magnezyum ve potasyum gibi elementlerle birlikte yeterli miktarda çinko alınması; bağışıklık sistemini güçlendirir.
Ayrıca çinkonun sadece viran enfeksiyonlar üzerinde değil, bakteriyel enfeksiyonlar üzerinde de etkileri olduğu bilinir. Çinko takviyesi ile sürdürülen üst solunum yolları enfeksiyonları ve zatürre tedavisinde gözle görülür pozitif etkiler söz konusu olmaktadır.
Covid salgını sürecinde bu elementin hastalık üzerindeki etkilerine dair pek çok inceleme yapılmıştır. Genel olarak bağışıklık sistemi üzerinde etkilerinin, Corona Virüs üzerinde de etkili olduğuna dair henüz resmi olmayan verilere ulaşılmıştır. Ancak zatürre tedavisinde elde edilen veriler; bilimsel niteliğe sahiptir.
Çinkonun bir diğer önemli efekti; proteinlerin enzimlenmesi sürecinde söz konusudur. Çinko proteinlerin uygun pH değerinde sentezlenmesini sağlar ve doğrudan hücre yenileme sürecini teşvik eder.
Çinko ayrıca anorexia tedavisinde de yaygın biçimde kullanılır. Protein bağlama ve metabolik fonksiyonları düzenleme özelliği nedeniyle, bu takviye kilo almak isteyenler için tercih edilen bir tamamlayıcı tedavi unsurudur. Diğer besin bileşenlerinin uygun miktarlarda alımı ile birlikte bu mineralin tüketilmesinin; normal yaşam koşullarında sağlıklı bir ağırlığa sahip olmak, sporcular ve ağır bedensel faaliyetlerde bulunanlar için ise yeterli kas bütünlüğüne sahip olmak sonuçlarına ulaşılması sonucunu ortaya çıkardığı belirlenmiştir.
Çinko Faydaları Nelerdir?
Çinko; bir önceki başlıkta da belirttiğimiz gibi; vücut için oldukça önemli minerallerden bir tanesidir. Bu mineralin eksikliği durumunda, özellikle gelişim çağında ciddi problemler ortaya çıkabilir. Örneğin; cücelik olarak tanımlanan durumun, genetik faktörlere bağlı olmayan biçimleri, bu mineralin eksikliği ile ilgili olabilir.
Yetişkinlerde ise çinko eksikliği büyüme gereksinimi olmasa da, hücre yenilenmesi ve protein sentez noktasında problemlere yol açabilir. İmmün sistem bozukluğuna bağlı rahatsızlıklar, hastalıkları daha sancılı ve uzun sürede atlatmak ve hastalıklara yakalanma sıklığı gibi problemlerin temelinde, çinko eksikliği olabilir.
Çinko eksikliği, sebebi bilinmeyen iştahsızlığa yol açabilir. Bu durumda hem çocuk ve ergenlerde, hem de yetişkinlerde beslenmeye bağlı genel sorunlar ortaya çıkabilir. Bu durumun küçüklerdeki tezahürü gelişim bozuklukları iken, yetişkinlerde ise kilo kaybı ve buna bağlı ciddi sağlık sorunları olabilir.
Elbette çinko sağladığı etkileri tek başına sağlar denemez. Vücudun tüm besin bileşenlerini yeterince alması zaruridir. Bunun için doğal bir beslenme süreci benimsenebilir olsa dahi, dünyanın çeşitli ülkelerinde beslenme alışkanlıkları ve besin tipleri nedeniyle çinko alımı yetersiz olabilir. Ülkemizde her ne kadar, hemen her besin ulaşılabilir olsa da, çinko bakımından yeterli beslenebilmek için takviye almak gerekebilir. Zira yapılan araştırmalar Türkiye’deki topak düşük miktarda çinko içeriyor olduğundan, besinlerin bileşenleri içerisinde de bu mineral düşüktür. Kırmızı et tüketimi ve özellikle karaciğer gibi çinko bakımından zengin besinlerin tüketimi azaldıkça, takviye gereksinimi ortaya çıkabilir.
Çinko takviyesi almak noktasında uzman onayı gereklidir. Her ne kadar faydaları son derece ciddi olsa da, toksisite bakımından riskler vardır. Bu mineralin fazla tüketilmesi bakır ve demir gibi hayati öneme sahip diğer minerallerin emilimini baskı altına alır. 300mg ve üzerinde Çinko takviyesi alanların bakır eksikliği yaşadığı kaydedilmiştir.
Sağlığınız için faydalı mineralleri, uzmanların kontrolünde medikal ilaçlar veya besin takviyeleri alabilirsiniz. Bunun için güvenilir ürünleri tercih etmeli ve belirttiğimiz gibi mutlaka uzman görüşü almalısınız.
