Vücudumuz; proteinler, mineraller ve vitaminler ile birlikte aminoasitler sayesinde yaşam döngüsü içerisinde kalabilir. Hücrelerimiz yenilenmek ve sağlıklı bir yaşam döngüsüne sahip olabilmek için birçok besin türüne ihtiyaç duyar. C Vitamini; son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz ve aslında en çok ismi geçen vitamin türüdür ve vücudumuz için hayati öneme sahiptir. Pekiyi C vitamini nedir?
Yazı İçeriği
C Vitamini – Askorbik Asit
C Vitamini Askorbik asit veya askorbat olarak da bilinen bir besin bileşenidir. Hücre yapımı ve immün sistemin olağan akışında devam etmesi için C Vitaminin önemli rolü vardır. C Vitamininin soğuk algınlığı gibi hastalıklar üzerinde olumlu etkisi olduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır. Bununla birlikte kanser tedavisinde ve kalp damar hastalıklarında etkilerine dair çalışmalar da yapılmış ve hali hazırda yapılmaktadır.
Genel olarak deneylerin tamamında yapıcı etkilerine rastlanan askorbik asitin günlük olarak tüketilmesi önerilmektedir. Önerilen doz farklı ülkelerin sağlık otoriteleri tarafından değişmekle birlikte, 40-110 mg arasında değişmekte, azami dozun 1000mg olduğu ifade edilmektedir.
C Vitamini Neye Yarar?
C Vitamini veya bilimsel ismi ile Askorbik asit; isminden en yoğun bahsedilen vitamin türüdür. Sahip olduğu özellikler nedeniyle ismini çok duyduğumuz bu vitamin türü vücut için hayati özelliklere sahiptir. C Vitamini tüm özelliklerinden önce bağışıklık sistemi üzerine yapıcı etkiye sahiptir. Bunun yanında bakteriyel enfeksiyon hastalıkları ve virütik hastalıkları devam ederken, vücudun bu hastalıklarla mücadelesini kolaylaştıran antikorların üretilmesini kolaylaştırır. Covid-19 döneminde bu vitaminin etkilerinden sıkça bahsedilmiştir. Askorbik asit; Bağ dokularını bir arada tutar. Hücre yenilenmesine yardımcı olur. Folik asidin kana bağlanmasını sağlar. Bunlarla birlikte C Vitamininin kanser tedavisinde etkili olduğuna dair bilimsel çalışma bulguları da bulunmaktadır.
C Vitamini Neden Önemlidir?
C Vitamini; modern tıbbin en önemli keşiflerinden birisi olarak tanımlanır. Vücudun yoksunluğundan en çabuk etkilendiği vitamin türü olan C Vitamini, doğada birçok besinde yer alıyor olsa da, beslenme alışkanlıkları nedeniyle, günlük doza ulaşılamama durumu söz konusu olabilir. Bunun yanında bu vitamin tek başına değil, diğer vitamin, mineral ve aminoasitlerle birlikte tüketilmelidir.
Tüm uzmanların ve tıp otoritelerinin üzerinde uzlaştığı bir husustur ki; dengeli beslenmek ve tüm vitamin türlerinden almak bir gerekliliktir.
Kimi otoriteler, sağlıklı yaşam döngüsü için, bunun büyük ölçüde yeterli olduğunu dahi ifade etmektedir. Birçok farklı tedavi gereksinimini ortadan kaldırmak için C Vitamini ve diğer vitaminlerin, önerilen miktarlarda alınması gerekli olarak kabul edilir.
Amerikan Sağlık Sistemi içerisinde en güvenli, yan etkileri bakımından en zararsız ve en efektif ilaçlar listesinde C Vitamini ilaçları ve ilaç niteliği bulunmayan vitamin takviyeleri yer almaktadır.
C Vitamini Ne İçin Kullanılır?
C Vitamini esas itibariyle tedaviye yönelik bir ilaç değildir. Her ne kadar farmolojik, yani ilaç formu ile satılan türevleri olsa da, bu vitaminin düzenli olarak alınması gereklidir. Yani örneğin; soğuk algınlığı durumunda vitamin almak değil, doğru olan; düzenli olarak vitamin tüketmek ve hastalıklara karşı direnç kazanmaktır.
Tıbbi araştırmalar kapsamında C Vitamini ile ilgili olarak birçok deney hala devam etmektedir. Kanser tedavisinde bu vitaminin etkileri 70’li yıllardan beri incelenmekte, bunun yanında immün sistem üzerindeki etkileri zaten kabul görmektedir. Ayrıca kalp ve damar hastalıkları, deri hastalıkları, kan hastalıkları gibi hastalıklar üzerindeki etkileri de araştırılmaya devam etmektedir.
C Vitaminin İyi Geldiği Sağlık Sorunları
C Vitamini belirttiğimiz gibi vücudun genel dengesi üzerinde oldukça önemli ve yapıcı bir role sahiptir. Bununla birlikte vitaminin doğrudan etkili olduğu durumlar da vardır. Tedavi bileşeni olarak kullanımı noktasında hala araştırmalar devam ediyor olsa da, eksikliğinin neden olduğu durumlar bilinmektedir. Bunlara kısaca değinelim.
- İskorbit
C Vitamini eksikliği doğrudan bir sistemik hastalığa neden olur. Bu hastalığa İskorbit veya İskorbüt ismi verilir. Vitaminin faydalarından olan doku yenilenmesi sürecinin zarar görmesinden ötürü iskorbit vakalarında erken tanı; yaraların geç iyileşmesi, deri lezyonları, morarma, kanama ve ileri safhalarda, kas krampları, nefes darlığı gibi semptomlara bağlı olarak konur. C Vitamini eksikliği sanıldığı kadar basit bir durum değildir, zira ileri safhada yaşam kaybına varan sorunlarla karşılaşmak söz konusu olabilir.
- Enfeksiyonlar
Özellikle viral enfeksiyonların önlenmesi ve enfekte kişinin daha hızlı iyileşmesi bakımından C vitamini etkilidir. Soğuk algınlığı olarak bildiğimiz viral enfeksiyonların tamamının önlenmesinde C Vitaminin rolü yadsınmaz olarak kabul edilir. Elbette sadece C Vitamini ile tedavi söz konusu değildir. Ancak viral enfeksiyonların ilaçlı tedavisi oldukça karmaşık bir konu olduğundan, daha çok bağışıklık sisteminin dengelenmesi durumu üzerinde durulur ki, bu durumda C Vitamini en etkili takviye olacaktır.
Tabii vitaminin daha çok tedavi için değil, önleyici olarak tercih edilmesi tavsiye edilir. Güçlü bir bağışıklık sistemi için önerilen dozlarda düzenli vitamin alımı etkilidir.
- Bilişsel Fonksiyonlar
2013 yılında yapılan bir araştırma; Alzheimer ve Demans gibi sağlık sorunları bulunanlar içerisinde C Vitamini konsantrayonu yüksek olanlarda beyin fonksiyonlarının daha iyi olduğunu göstermiştir.
C Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
C Vitamini; başta turunçgiller olmak üzere birçok meyve ve yeşil yapraklı bitkide bulunur. Genel olarak bitkiler; yani sebze ve meyveler Vitamin C içerir demek yanlış olmaz. Ancak günümüzde GDO ve hormonlu gıdalar sorunsalı nedeniyle besinlerin birçoğunun sahip olması gereken bileşenlere sahip olmadığını biliyoruz. Bu durumda besinlerin, faydalı bileşen miktarı azalırken, karbon; yani şeker miktarı artmakta ve enerji temin etmek dışında bir fonksiyonu kalmamaktadır.
Sonuç olarak besinlerden yeterli bileşeni alamama durumu da kimi kaynaklarca ifade edilir. C Vitamini almak için günümüzde daha çok tercih edilen yöntem; medikal vitaminler ve besin takviyeleridir. Batıda hemen her bireyin bu yöntemleri kullandığını biliyoruz ki, ülkemizde de bu eğilim hızla artmaktadır.
C Vitamini Nasıl Kullanılır?
C Vitamini çeşitli ticari ambalajlarda besin takviyesi ve ilaç formunda satılır. Multivitamin şeklinde günlük dozajı ayarlanmış biçimde C Vitamini alabilmek mümkündür. Bunun yanı sıra klinik ortamda enjeksiyon yolu ile de C Vitamini alabilmek mümkündür.
C Vitamini almak için doktor tavsiyesi beklemeye gerek yoktur. Sağlık otoritelerinin belirttiği oranlarda günlük C Vitamini alımı gerekli olduğundan, tükettiğiniz besinlerden bu miktarı alamadığınızı düşünüyorsanız, besin takviyesi veya ilaç formundaki ürünlerden kullanabilirsiniz.
Kaynakça:
- The American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved December 8, 2016. "Fact Sheet for Health Professionals – Vitamin C". Office of Dietary Supplements, US National Institutes of
Health. February 11, 2016 - The National Academies Press. 2000. pp. 95–185. ISBN 978-0-309-06935-9
- Dietary Reference Intakes for Vitamin C, Vitamin E, Selenium, and Carotenoids. Washington, DC: The National
- Academies Press. 2000. pp. 95–185. ISBN 978-0-309-06935-9
- World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019
- The American Journal of Clinical Nutrition. 22: 535–48
- Vitamin C status and cognitive function: A systematic review – Travica N, Ried K, Sali A, Scholey A, Hudson I,
Pipingas A (August 30, 2017) -
VİTAMİNLER MİNERALLER VE SAĞLIĞIMIZ – Yrd. Doç. Dr. Gülhan Samur Hacettepe Üniversitesi – Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Şubat – 2008 ANKARA
