Askorbik asit için, en genel anlamda “C vitaminin kimyasal adıdır” tanımlaması yapmak mümkündür. Bu asit canlılarda L – Gluno – Y – Lakton Oksidaz enzimi gerektirdiği için sadece bitkiler ve hayvanlar aracılığıyla sentezlenebilir. İnsanlarda bu enzim bulunmaz. 1900’lü yılların başından beri süregelen çalışmalarla birlikte 1928 yılında böbrek üstü bezlerinden izole edilerek elde edilmeye başlanan bu asit, ilk olarak Hekzo – Uronik Asit şeklinde tanımlanmıştır. Beyaz – Sarı renkte olan bu kristal yapıya daha sonraları bitki yapılarında rastlanmıştır. Bu gelişmelerden sonra birçok araştırmacının konu hakkındaki tespitleriyle beraber askorbik asidin kimliği detaylıca saptanmıştır. 1965 yılında ise bu aside yaygın bir isim konulması adına IUPAC-IUB komisyonunun tavsiyesi dikkate alınmıştır.
Askorbik asit nasıl elde edilir? Sorusu bağlamında şu cevabın verilmesi mümkündür; taze meyve, sebze ve çiğ etlerde yoğun olarak Askorbik Asit’e rastlanır. Sitrus meyveleri olarak geçen limon, portakal, greyfurt, kivi ve domates kabuğu askorbik asidin en zengin olarak bulunduğu besinlerdir. Ayriyeten çilek, ananas, elma, frenk üzümü, armut veya erik gibi meyvelerde de c vitamini bulunduğunu söylemek mümkündür. Askorbik asidin bulunduğu sebzelere ise örnek olarak; ıspanak, karnabahar, lahana, kuşburnu, biber, kuru soğan, maydanoz, turp, yer elması gibi örneklerin verilmesi mümkündür. Ancak meyve ve sebzelerin askorbik asit içerme oranları bunların yetiştiği toprağa, ortama, iklime ve ürünün olgunlaşmasına göre değişiklik göstermektedir.
Yazı İçeriği
Askorbik Asit Ne İşe Yarar ve Faydaları Nelerdir?
Askorbik asit hakkında yapılan araştırmalardan, birçok faydanın bulunduğunu gözler önüne sermiştir. Bu bağlamda ele alınması mümkün olan Askorbik asit faydaları / C vitamini faydaları ise şu şekildedir;
- Bağ dokularını bir arada tutarak hücre yenilenmesini sağlayan en önemli maddedir.
- Minerallerin emilmesinde, aminoasit sentezinde ve vücudun oksitlenmesinin düşürülmesinde büyük önemi vardır. Yani kuvvetli bir antioksidandır.
- Kalp ve damar hastalıklarının önlenmesi üzerinde etkisi söz konusudur.
- Kan hücrelerinin yenilenmesini sağlar ve bu sayede kansızlık gibi şikayetlerin önüne geçer.
- Dolaşım sisteminin düzenli bir şekilde ilerlemesini sağlar.
- Bazı kanser türlerine karşı koruma temin eder ve iyileşme sürecinde etkilidir.
- İskorbüt hastalığının en önemli ilacı sayılmaktadır.
- Eklem iltihabı olan, artrit üzerinde etkili bir vitamindir.
Askorbik Asit Hangi Alanlarda Kullanılır?
Bir antioksidan olan askorbik asit ilaç, gıda, kozmetik ve yem sektöründe yaygın olarak kullanılır. İlaç olarak kullanımında patolojik durumların önlenmesi ve metabolik fonksiyonları sağlıklı bir şekilde sürdürülmesinde büyük rol oynamaktadır. Bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek insanları grip, soğuk algınlığı vb. hastalıklarda destek olarak kullanılır.
Kozmetik sektöründe de askorbik asidin antioksidan özelliği nedeniyle ciltteki yaşlanma belirtilerinin geciktirilmesi, renk eşitsizliğinin düzenlenmesi gibi etkilerin sağlanması yolunda tercih edilmektedir. Antioksidan olan askorbik asidin bir diğer kullanım alanı da gıda sektörüdür. Et ve süt ürünlerine, katı ve sıvıyağlara, dondurulmuş gıda ve konservelere ilave edilerek bu besinlerin uzun ömürlü olmasını sağlar. Gıdalarda oksidasyon ile karşılaşılmaması için antioksidan gerekmektedir. Askorbik asit de en önemli antioksidan kaynaklarından biridir. İçeceklerde ise belirtilen özelliklerle beraber antiseptik koruma sağlaması açısından son derece önemlidir.
Askorbik asidin bir diğer kullanım alanı da yem sanayisidir. Hayvanların bağışıklık sistemlerinin güçlenmesi, kemik gelişimlerinin hızlanması ve üreme yeteneklerinin artması için yem sanayilerinde yemlerin içerisine askorbik asit ilave edilmektedir.
Askorbik Asidin İnsan Sağlığına Ne Gibi Etkileri Vardır?
Her şeyde olduğu gibi besinlerin belirtilen dozajının aşılması durumunda birtakım sorunlarla karşılaşılmaktadır. Askorbik asit nasıl elde edilir? sorusuna vermiş olduğumuz yanıtlardaki gibi askorbik asidi almak için en uygun yöntem doğal yollardır. Doğal yolların yeterli olmadığı durumlarda başvurulan çeşitli takviyeler de bulunmaktadır. Askorbik asidin insan sağlığı üzerindeki bazı etkileri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Ağız yoluyla alımında dozajın aşılması durumunda kişide ishal ve gastrointestinal problemlere sebep olabilir.
- Enjeksiyon ile alımlarda baş ağrısı, baş dönmesi ve bayılmalara neden olabilir.
- Kimyasal etkilerini yoğun şekilde taşıyan insanlarda sık tuvalete çıkma isteği gelebilir.
- Ürat ve oksalat böbrek taşına sebep olabilir.
- Cilt ve göze temasında kızarıklık ve ağrıya sebep olabilir.
KAYNAKÇA
- C Vitamini (2020, 11 Ekim) https://tr.wikipedia.org/wiki/C_vitamini
- D-GLİKOZDAN D-SORBİTOL VE L-ASKORBİK ASİT ÜRETİMİ: BU BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ, KULLANIM ALANLARI VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ (2020, 21 Ocak) https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/940148
